Projekt edukacyjny
„Dziecięca matematyka – dziecięcy świat”

Przedszkola Samorządowego w Bobowej

na rok szkolny 2018 /2019

WSTĘP

Pomóż mi to zrobić razem (Maria Montessori)

Dzieci mają w swojej naturze poszukiwanie i ciągłe odkrywanie nowości. Zwłaszcza w wieku przedszkolnym są bardzo zainteresowane fenomenami natury. Wczesne dzieciństwo jest najlepszym okresem do przekazywania im wiedzy przyrodniczej. By dziecko mogło odnaleźć się w świecie, musi go badać i odkrywać. Ciekawość i żądza wiedzy są przy tym istotnymi czynnikami dla ich gotowości do poznawczych osiągnięć.

Program, który proponujemy, opiera się na założeniu, że małe dziecko uczy się najpełniej i najskuteczniej poprzez działanie. Poprzez konkretne doświadczanie dochodzi
do konkretnych wniosków. Rolą nauczyciela będzie wspieranie dziecka w jego odkryciach
i działaniach badawczych. Dzięki działaniom nauczyciela umocnimy w dziecku poczucie sprawstwa i samodzielności w poszukiwaniu właściwych odpowiedzi.

Jak już zaznaczyłyśmy, wiek przedszkolny jest najlepszym okresem do odkrywania
i zgłębiania tajników otaczającej przyrody, gdyż jest pozbawiony niezdrowej rywalizacji
i presji osiągania ocen. Owe tajniki są owiane tajemnicą, obietnicą nowości i zagadkowości. Działania badawcze mają charakter kreatywny, przez co dzieci poszerzają swoją wiedzę, mogą przezwyciężać przeszkody i wypróbowywać nowe możliwości postępowania.

Na podstawie naszych doświadczeń możemy stwierdzić, że dzieci czerpią wiele radości
z poszukiwań, eksperymentów i obserwacji. Wykonywanie takich działań staje się wspaniałą zabawą dla dzieci, podczas której w urozmaicony sposób zdobywają one wiedzę i uczestniczą w doświadczeniach. Wspólne wykonywanie zadań kształtuje ich umiejętności społeczne i językowe.

Proponowane formy i metody działań:

Ze względu na charakter działań proponujemy prowadzenie zajęć dwa razy w miesiącu dla każdej grupy, każde spotkanie w wymiarze 30 minut (z uwzględnieniem możliwości percepcyjnych i stopnia zainteresowania dzieci). Nauczyciele prowadzący zajęcia z dziećmi będą wykorzystywać metody aktywizujące, czyli angażujące dziecko do samodzielnego działania, metody obserwacji, eksperymenty badawcze, pokaz.
Projekt edukacyjny pozostaje w zgodzie z celami wychowania przedszkolnego
i zadaniami przedszkola zawartego w podstawie programowej:

Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka. Wsparcie
to realizowane jest przez proces opieki, wychowania i nauczania – uczenia się, co umożliwia
dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na
drodze prowadzącej do prawdy, dobra i piękna. W efekcie takiego wsparcia dziecko osiąga
dojrzałość do podjęcia nauki na pierwszym etapie edukacji.

Cele operacyjne:

1. Dziecko jest zainteresowane proponowanymi działaniami i chętnie uczestniczy w zajęciach.
2. Ma możliwość rozwijania swoich zainteresowań i uzdolnień.
3. Doskonali czynności intelektualne potrzebne mu w codziennych sytuacjach i dalszej edukacji.
4. Pozostaje w poprawnych relacjach z innymi dziećmi i z dorosłymi.
5. Potrafi współdziałać w zabawie i nauce.
6. Pogłębia wiedzę o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym.
7. Potrafi prezentować swoje przemyślenia.
8. Potrafi prowadzić obserwacje prezentowanych zjawisk.
9. Potrafi wyciągać wnioski z samodzielnie przeprowadzonych eksperymentów.
10. Podejmuje próby samodzielnego wykonania eksperymentów pod okiem nauczyciela.
11. Potrafi cierpliwie oczekiwać na rezultaty działań.

Plan systemowych oddziaływań z zakresu edukacji matematyczno-przyrodniczej :

1. Osobiste doświadczenia dzieci jako klucz do poznawania świata matematyki
i przyrody. Analiza obecnych doświadczeń dzieci. Diagnoza grupy. (wrzesień)
2. Co należy kształtować w umyśle przedszkolaka, aby dziecko chciało poznawać, potrafiło to robić i odnosiło sukcesy edukacyjne. (wrzesień)
3. Jak u dziecka rozwija się rozumienie przestrzeni - uwzględnienie zajęć orientacji przestrzennej w planowaniu miesięcznym.
4. Jaką rolę pełnią rytmy w rozwoju dziecka - planowanie ćwiczeń i zabaw rytmicznych. Obserwacja rytmu w przyrodzie - w ciągu całego roku, ze szczególnym zaakcentowaniem zagadnienia podczas zajęć rytmiczno ruchowych i umuzykalniających.
5. Planowanie ćwiczeń i zabaw usprawniających dziecięce liczenie - „sklep w każdej grupie” (w ciągu całego roku)
6. Rozumowanie operacyjne w rozwoju dziecka. Kształtowanie pojęcia liczby naturalnej
w przedszkolnych zabawach celowo organizowanych (w ciągu całego roku)
7. Uczenie dzieci mierzenia ( stopami, łokciem, dłonią, klockiem, patykiem, sznurkiem…) - planowanie zajęć. Kształtowanie uważności podczas wycieczek i spacerów (w ciągu całego roku)
8. Jak kształtują się czynności umysłowe potrzebne dzieciom do tworzenia pojęć - gry
i zabawy rozwijające umiejętność klasyfikowania i definiowania. Nauka obserwowania zjawisk przyrody, z uwzględnieniem zmian pór roku, kącik obserwacji przyrodniczych w każdej grupie.
9. Organizowanie sytuacji praktycznych wymagających liczenia, przeliczania
i porównywania - zabawowe budowanie zadań tekstowych z wykorzystaniem materiału przyrodniczego, zabawy w sklepiku oraz kącikach zainteresowań, dokonywanie eksploracji, budowanie i konstruowanie z różnorodnego materiału także przyrodniczego.
10. Waga i ważenie w przedszkolu - planowanie i organizacja zabaw badawczych, obserwacji kierowanych i ćwiczeń praktycznych z przedmiotami.
11. Co zrobić, aby dzieci wiedziały, że płynu jest tyle samo, chociaż po przelaniu wydaje się go więcej albo mniej - organizacja zabaw badawczych i eksperymentów dziecięcych ( przez cały rok).
12. Kształtowanie u dzieci intuicji geometrycznych, poszukiwanie kształtów
w świecie zjawisk przyrody - zabawy w plenerze, spacery i wycieczki oraz lekcje
w ogrodzie botanicznym, w parku doświadczeń, w muzeum przyrodniczym.
13. Różne sposoby kształtowania odporności emocjonalnej na sukces i porażkę podczas konstruowania i przeprowadzania gier dydaktycznych o charakterze matematycznym
i przyrodniczym - zasady konstruowania i organizowania gier (zabawy warsztatowe
w grupach starszych szczególnie w II półroczu)
14. Poznawanie sposobów zapisywania czynności matematycznych za pomocą cyfr
i znaków, układanie działań matematycznych- zabawy grupowe i w parach. (zabawy graficzne i grafomotoryczne w grupach starszych)
15. Porządkowanie świata zjawisk przyrodniczych i świata liczb za pomocą analizowania własnych dziecięcych doświadczeń - wycieczki, spacery, warsztaty, spotkania
z ekspertem, filmy, książki, opowiadania, konkursy plastyczne i quizy (roczny harmonogram działań każdej grupy).
16. Weryfikacja zebranego materiału za pomocą ankiet dla nauczycieli i rodziców oraz obserwacji pedagogicznych pracy nauczycieli, zabaw dzieci i ich wytworów. Ewaluacja projektu (na zakończenie realizacji projektu).
17. Jakimi kompetencjami matematyczno- logicznymi powinien dysponować przedszkolak odchodzący do szkoły? Wykaz właściwych kompetencji według „Programu wspomagania rozwoju wychowania i edukacji starszych przedszkolaków” E. Gruszczyk- Kolczyńska:
a) liczenie- dziecko umie liczyć obiekty w możliwie szerokim zakresie
i rozróżniać liczenie błędne od poprawnego
b) dodawanie i odejmowanie - dziecko umie wyznaczać wynik dodawania
i odejmowania, licząc na palcach lub na innych zbiorach zastępczych
c) ustalanie równoliczności zbiorów - dziecko umie ustalać ją na dwa sposoby: przez policzenie obiektów w porównywanych zbiorach, a także przez ustawienie w pary po jednym obiekcie porównywanych zbiorów
d) numerowanie, posługiwanie się liczebnikami porządkowymi - dziecko umie układać przedmioty w serie rosnące i malejące, potrafi ponumerować je, posługując się właściwymi liczebnikami porządkowymi
e) orientowanie się przestrzenne - w schemacie własnego ciała, różnicowanie strony lewej i prawej - dziecko umie określać kierunki w przestrzeni, poczynając od siebie i ustalać położenie obiektów w stosunku do własnej osoby
f) mierzenie długości - dziecko orientuje się w jaki sposób mierzy się długość
g) rytmiczna organizacja czasu - dziecko orientuje się w stałym następstwie dni
i nocy, pór roku, dni tygodnia, zna ich nazwy i stałe następstwo, orientuje się w zapisie czasu w kalendarzu.
h) podejmowanie wysiłku umysłowego w sytuacjach trudnych - dziecko jest zdolne do podejmowania zadań na swoją miarę i realizowania ich do końca mimo napięć emocjonalnych (nie może z błahego powodu porzucać rozpoczętego zadania ani też zajmować się czymś innym), potrafi także cieszyć się z własnych osiągnięć i odczuwać satysfakcję z samodzielnego wykonania zadania.
i) precyzyjne klasyfikowanie, rozumowanie przyczynowo - skutkowo i przewidywanie następstw w trakcie gier i zabaw oraz zadań danych dziecku do wykonania (zwłaszcza wymagających liczenia).
CZĘŚĆ MATEMATYCZNA:
Wprowadzenie
Zgodnie z założeniami pracy wychowawczo-dydaktycznej Przedszkola Samorządowego w Bobowej, w każdym roku szkolnym placówka realizuje inny program edukacyjny, corocznie zatwierdzany przez Dyrekcję Przedszkola i Radę Pedagogiczną.

W dobie cywilizacji informatycznej i trwającej wciąż rewolucji technologicznej zasadne wydaje się stworzenie programu promującego treści matematyczne. Dla współczesnego społeczeństwa matematyka jest kluczem do odnoszenia sukcesów w wielu dziedzinach życia. Dziś, jak nigdy dotąd, kompetencje matematyczne warunkują dostęp do rynku pracy, a co za tym idzie – zapewnienie sobie właściwego statusu społecznego. Badania naukowe prowadzone na polskim gruncie m.in. przez prof. E. Gruszczyk-Kolczyńską udowadniają, że źródłem problemów dzieci i młodzieży z przyswajaniem sobie wiedzy matematycznej są zaniedbania na pierwszym edukacyjnym etapie, tj. w wieku przedszkolnym. Dojrzałość psychiczna do uczenia się matematyki nie jest czymś, co pojawia się w rozwoju nagle i samorzutnie. Trzeba ją rozpatrywać w kategoriach procesu, który należy kształtować już w okresie przedszkolnym. W świetle nowej podstawy programowej edukacja matematyczna w przedszkolu powinna polegać głównie na umożliwieniu dziecku osiągnięcia odpowiednich kompetencji intelektualnych, przygotowujących do systematycznego przyswajania wiedzy z tego zakresu.
Cele programu
Założenia programu są skorelowane z celami zawartymi w podstawie programowej, obejmują one:
1. Wspieranie ciekawości, aktywności i samodzielności w toku podejmowanych działań z zakresu edukacji matematycznej.
2. Nabywanie wiadomości i umiejętności potrzebnych do rozpoczęcia szkolnej edukacji matematycznej.
3. Rozwijanie umiejętności praktycznego zastosowania kompetencji matematycznych
w codziennym życiu.
4. Stwarzanie warunków sprzyjających zdobywaniu kompetencji matematycznych
w toku zabawy.
5. Budowanie dziecięcej wiedzy o świecie technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych.
6. Kształtowanie odporności emocjonalnej koniecznej do radzenia sobie z zadaniami
o charakterze matematycznym.

Treści programowe
Treści programowe zostały ujęte w 10 zagadnieniach:
1. Nabywanie umiejętności posługiwania się określeniami wskazującymi położenie
i kierunek. Orientacja przestrzenna.
2. Rytmy i rytmiczność.
3. Kształty i figury – intuicje geometryczne.
4. Klasyfikowanie, systematyzowanie i zbiory.
5. Przyczyna i skutek. Przewidywanie następstw.
6. Nabywanie umiejętności konstrukcyjnych i manipulacyjnych z wykorzystaniem różnych kształtów i figur geometrycznych.
7. Nabywanie umiejętności określania i dokonywania pomiaru wielkości i ciężaru.
8. Przyswajanie określeń czasu.
9. Nabywanie umiejętności określania i dokonywania pomiarów długości, szerokości
i wysokości.
10. Kształtowanie umiejętności liczenia. Kardynalny i porządkowy aspekt liczby.

Wskazówki metodyczne
Realizacja treści matematycznych w każdej grupie wiekowej przewiduje dwa zajęcia
w tygodniu. Pierwsze zajęcia w tygodniu będą miały charakter wprowadzający w zagadnienie, a w trakcie drugich będzie się je utrwalać lub powtarzać wcześniej przerobiony materiał. Program został tak pomyślany, aby w każdym miesiącu wprowadzać jedno zagadnienie matematyczne. Zakłada on realizację 10 bloków tematycznych, przy czym zagadnienie sformułowane jako: „Kształtowanie umiejętności liczenia. Kardynalny
i porządkowy aspekt liczby” będzie realizowane w ciągu całego roku szkolnego, a wszystkie zajęcia matematyczne w czerwcu będą miały charakter utrwalenia i powtórzenia opanowanych zagadnień.

Kształtowanie umiejętności liczenia. Kardynalny i porządkowy aspekt liczby

• Liczenie z wymienianiem kolejnych liczebników głównych; zwrócenie uwagi na rolę ostatniego liczebnika.
• Liczenie palców, przedmiotów, kartek w książce itp.
• Stwarzanie warunków do liczenia w różnych zabawach, sytuacjach dnia codziennego.
• Rozróżnianie błędnego liczenia od poprawnego.
• Liczenie od dowolnego miejsca, na wspak, dwójkami, piątkami.
• Posługiwanie się pojęciem liczby w aspektach kardynalnym i porządkowym.
• Dodawanie i odejmowanie w zakresie 10 z wykorzystaniem palców lub innych zbiorów zastępczych.
• Rozdzielanie tak, aby każdy miał tyle samo.
• Uświadomienie faktu, że ilość nie zależy od sposobu liczenia (od lewej, od prawej).
• Liczenie obiektów znikających, np. wkładanych do kartonu.
• Rozwiązywanie zadań tekstowych na temat znanych dzieciom sytuacji; stosowanie metody symulacyjnej.
• Poznawanie nominałów wybranych monet i banknotów; używanie ich papierowych sylwet w zabawie.
• Rozgrywanie gier planszowych wspierających matematyczne umiejętności dzieci.
• Samodzielne konstruowanie gier przez dzieci, wspólne ich rozgrywanie; poszukiwanie niestandardowych rozwiązań.
• Liczenie przedmiotów w sytuacjach praktycznych, w zabawie, bez ograniczania zakresu liczenia.
• Porównywanie liczebności zbiorów „na oko”.
• Ustalanie równoliczności dwóch zbiorów.
• Porównywanie liczebności zbiorów poprzez łączenie ich elementów w pary.
• Przeliczanie elementów zbioru. Odnoszenie liczby ostatniego elementu do liczebności całego zbioru.
• Odwzorowywanie liczebności zbiorów za pomocą liczmanów, rysowania kresek
na papierze, klaskania itp.
• Tworzenie nowego zbioru poprzez dodanie elementu do zbioru poprzedniego.
• Porządkowanie zbiorów według wzrastającej i malejącej liczby elementów.
• Posługiwanie się pojęciami: o jeden więcej, o jeden mniej.
• Wyznaczanie wyniku dodawania i odejmowania przy pomocy liczmanów.
• Przekładanie konkretnych sytuacji na działania matematyczne.

Program zawiera także treści programowe
z zakresu pojęć matematycznych dla dzieci w wieku przedszkolnym
rozłożony na poszczególne grupy wiekowe

W stosunku do dzieci młodszych – 3- i 4-letnich – materiał programowy zawiera treści dotyczące:
-nabywania umiejętności posługiwania się słowami określającymi kierunek, położenie, wielkość, ciężar i objętość;
-manipulowania figurami geometrycznymi;
-przyswajania określeń czasu;
-poznawania zbiorów przedmiotów;
-porównywania liczebności zbiorów.
W stosunku do dzieci starszych – 5- i 6-letnich – materiał programowy zawiera treści
dotyczące:
-nabywania umiejętności posługiwania się słowami określającymi kierunek, położenie, wielkość, ciężar i objętość;
-określeń czasu;
-rozpoznawania i nazywania figur geometrycznych;
-wyodrębniania zbiorów;
-oceny ilościowej zbiorów;
-kształtowania pojęcia liczby;
-wprowadzenia do arytmetyki liczb naturalnych.
Poznawczy obszar rozwoju dziecka z zakresu edukacji matematycznej.
Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole:
1) wyraża ekspresję twórczą podczas czynności konstrukcyjnych i zabawy, zagospodarowuje przestrzeń, nadając znaczenie umieszczonym w niej przedmiotom, określa ich położenie, liczbę, kształt, wielkość, ciężar, porównuje przedmioty w swoim otoczeniu z uwagi na wybraną cechę;
2) klasyfikuje przedmioty według: wielkości, kształtu, koloru, przeznaczenia, układa przedmioty w grupy, szeregi, rytmy, odtwarza układy przedmiotów i tworzy własne, nadając im znaczenie, rozróżnia podstawowe figury geometryczne (koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt);
3) eksperymentuje, szacuje, przewiduje, dokonuje pomiaru długości przedmiotów, wykorzystując np. dłoń, stopę, but;
4) określa kierunki i ustala położenie przedmiotów w stosunku do własnej osoby, a także w stosunku do innych przedmiotów, rozróżnia stronę lewą i prawą;
5) przelicza elementy zbiorów w czasie zabawy, prac porządkowych, ćwiczeń i wykonywania innych czynności, posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi, rozpoznaje cyfry oznaczające liczby od 0 do 10, eksperymentuje z tworzeniem kolejnych liczb, wykonuje dodawanie i odejmowanie w sytuacji użytkowej, liczy obiekty, odróżnia liczenie błędne od poprawnego;
6) posługuje się w zabawie i w trakcie wykonywania innych czynności pojęciami dotyczącymi następstwa czasu np. wczoraj, dzisiaj, jutro, rano, wieczorem, w tym nazwami pór roku, nazwami dni tygodnia i miesięcy;
7) rozpoznaje modele monet i banknotów o niskich nominałach, porządkuje je, rozumie, do czego służą pieniądze w gospodarstwie domowym;

ZABAWY Z EDUKACJI MATEMATYCZNEJ PROPONOWANE DO REALIZACJI W POSZCZEGÓLNYCH PORACH ROKU

JESIEŃ
ZIMA

„Zabawy matematyczne z Panią Jesienią”:
- Robimy wszystko po cztery razy - zabawa dydaktyczna doskonaląca umiejętność liczenia z kasztanami, żołędziami, orzechami
- Muchomor - zabawa matematyczna doskonaląca umiejętność dodawania i odejmowania
- Liście - zabawa dydaktyczna rozwijająca umiejętność klasyfikowania i przeliczania. Dzieci otrzymują emblematy liści dębu, kasztanowca i klonu. Segregują je przypinając liście na makiecie drzewa.
- Jesienne figury - układanie z kasztanów figur geometrycznych wypowiadanych przez nauczyciela.
- Jesienne rytmy - zabawa dydaktyczna. Nauczyciel układa tworzywo przyrodnicze w określonej sekwencji np. dwa żołędzie, kasztan, itd. Zadaniem dzieci jest kontynuacja podanego rytmu.
- Jarzębinowe korale - zabawa doskonaląca umiejętność posługiwania się liczebnikami porządkowymi. Dzieci otrzymują sznurek oraz wycięte kolorowe kółeczka. Wykonują korale zgodnie z poleceniem nauczyciela np. pierwszy koralik czerwony, drugi niebieski, trzeci biały itp.
- Jesienne zamiany - zabawa ruchowa. Dzieci wybierają sobie jeden z darów jesieni. Siadają na dywanie tworząc koło. Na hasło prowadzącego zamieniają się miejscami np. kasztany z liśćmi, itp.
- Zabawa dydaktyczna "Szal pani Jesieni".
Dzieci siedzą przed swoimi dywanikami, każde otrzymuje talerzyk z liśćmi (8sztuk). Nauczycielka opowiada bajkę fragmentami, ilustrując je obrazkami.
Dzieci układają, dokładają, ujmują liście zgodnie z treścią utworu oraz przeliczają je po każdej zmianie.
Zabawy z przestrzenią:
- Taniec części ciała – kształtowanie świadomości własnego ciała.
Prowadząca prosi, aby dzieci poruszały wskazanymi częściami ciała w rytm muzyki. Tańczą kolejno: głowa, szyja, ramiona, ręce, dłonie, palce, tułów, biodra, nogi, stopy.

- Moja lewa i prawa strona.
Dzieci mają założone frotki na lewej ręce. Maszerują po kole z unoszeniem na zmianę lewej i prawej ręki. Następnie siadają i określają kto siedzi po ich prawej i lewej stronie.

- Zabawa Czy widzisz to co ja? - podobieństwo schematu ciała.
Dzieci stają obok siebie, podnoszą razem ręce, spoglądają w górę i stwierdzają, że widzą to samo (sufit, lampy). Opuszczają ręce, spoglądają w dół i stwierdzają, że i tym razem widzą to samo (podłogę). Podskakują kilka razy. Próbują wyczuć bijące serce, ustalają, że mają serce po lewej stronie. Następnie wyciągają ręce w lewą, potem w prawą stronę, patrzą kolejno w te strony. Ustalają, że w takich sytuacjach widzą to samo.

- Ćwiczenia wyrabiające szybką orientację w przestrzeni.
Dzieci są oznaczone czterema kolorami frotek. Prowadząca staje w obręczy (ma frotkę na lewej ręce) i mówi: ustawcie się rzędami tak, jak powiem. Dzieci z różowymi frotkami staną przede mną..., z fioletowymi za mną...., z niebieskimi po mojej lewej stronie..., z granatowymi po mojej prawej stronie. Prowadząca obraca się o 90 stopni, pokazuje rękę z frotką, wskazuje kolejno dzieci w rzędach i pyta: Po której mojej stronie teraz jesteście? Obraca się znowu o 90 stopni, wskazuje dzieci w rzędach i pyta: A teraz, po której mojej stronie jesteście? ,Ptaki zimą” – zabawy matematyczne
- ,,Ptaszki” – zabawa ruchowa – tworzenie grup ptaków wg: kolorów – parami, kolorów – w kole, określonej ilości uderzeń np.: po 4, po 6 ptaków w kole.

- ,,Ptaki” – zabawa z elementami współdziałania, ustawienie wg podanego rytmu np. żółty ptak, zielony ptak, czerwony ptak.

- ,,Kolorowe ptaki” - układanie ptaków wg kolorów np. 1 grupa - po lewej stronie 5 żółtych – po prawej stronie 1 czerwony, 2 grupa – po lewej stronie 3 żółte – po prawej 3 czerwone. Określanie po której stronie jest więcej – ustawienie w pary.
ZABAWA Klucze do zamku
Nauczyciel pokazuje dzieciom ich stoliki i mówi, że każdy z nich to zamek. W każdym zamku jest 6 pokoi/komnat (6 krzesełek). W każdym zamku mieszka król lub królowa. (następuje wybranie króli i królowych). Każdy król lub królowa otrzymuje spinacz w wybranym kolorze (kolory nie mogą się powtarzać) – to klucz do jego pokoju w zamku. Dzieci sprawdzają, ile zostało im jeszcze wolnych pokoi w zamku, i dobierają tyle kluczy z koszyka ze spinaczami. Każdy król rozdaje po kolei klucze mówiąc Zostało mi jeszcze 5 kluczy, ten oddam… Zostały mi jeszcze 4 klucze…Dzieci przypinają spinacze klucze do bluzeczek.
Po rozdaniu kluczy król wraca do zamku (siada przy stoliku).
(Teraz następuje dowolna zabawa ruchowa podczas której dzieci będą naśladować galopujące koniki, karety z pasażerami – wg pomysłu nauczyciela)
W przerwach nauczyciel oznajmia: W zamku króla Czerwonego są pokoje dla 6 osób. Król zajął jeden. Zostało mu jeszcze 5, więc król zaprosił 5 gości. Czeka na nich w swoim zamku. Właśnie przybyła kareta. Wysiadło z niej dwoje gości. (nauczyciel prosi dziecko, które jest królem, by wskazało, która dwójka dzieci ma przybyć do niego. Gdy dzieci usiądą już przy stoliku, nauczyciel prosi, by powiedzieli, ilu jeszcze gości brakuje w ich zamku.
Znów następuje zabawa ruchowa, po której przybędą goście do następnego króla, itd.
W zabawie chodzi głównie o to, by dzieci dodawały i odejmowały z zakresie 1-6. Król lub jego goście mogą też sami wskazywać, ilu wysiadło z karety przed ich zamkiem.

Zabawy z przestrzenią:
- Ćwiczenia w stosowaniu określeń dotyczących stosunków przestrzennych.
Dzieci siedzą w kole otrzymują kolorowe koła. Kładą kółko przed sobą, za sobą, z lewej strony, z prawej strony, trzymają nad sobą, siadają na kole, określają, że kółko jest pod nimi.

- Skutki obrotu.
Dzieci stoją w parach twarzami do siebie. Wyciągają ręce i patrzą przed siebie – każde widzi co innego. Podają sobie ręce i spoglądają na frotki. Ustalają, że w takiej sytuacji ręka lewa jest naprzeciw prawej, a prawa naprzeciw lewej.

WIOSNA I LATO
- Narysujemy obrazek dla wiosny
Dyktando rysunkowe. Każde dziecko otrzymuje kartkę z konturem domku na dole kartki oraz ołówek. W kopercie jest instrukcja, co i gdzie należy narysować na kartce. Instrukcja:
1. podpisz się w lewym górnym rogu kartki
2. na dole kartki jest domek, dorysuj okno i drzwi
3. po prawej stronie domu narysuj drzewo
4. po lewej stronie domu narysuj płotek
5. nad domkiem narysuj słońce
6. pokoloruj rysunek dla wiosny
Dzieci po wykonaniu zadania kolorują obrazki dla wiosny.
GRA Sklep z dziecięcymi marzeniami
Cel: wskazywanie miejsca liczby w szeregu, wskazywanie następników i poprzedników, dodawanie i odejmowanie
Pomoce: wieża z zaznaczonymi i ponumerowanymi piętrami (10 lub 20), spinacz oznaczający windę, kartoniki z zabawkami, kostka do gry
1 etap: Dziecko rzuca kostką. Przesuwa spinacz-windę o określoną liczbę pięter do góry lub na dół wieży. Na piętrze, na którym się zatrzyma umieszcza wybrany kartonik – np. przedstawiający klocki – tu będzie można je kupić. Gdy kartoniki się skończą puste pietra oznaczamy literą R – remont.
2 etap: Dziecko rzuca kostką, przesuwa się po wieży o wskazaną przez kostkę liczbę pięter. Jeżeli zatrzyma się na piętrze, na którym nie chce nic kupować, może powiedzieć, ile pięter w górę lub w dół chce pojechać. Przesuwa spinacz. Jeśli się pomylił i dojechał za wysoko lub za nisko, cofa się na piętro, na którym znalazł się po rzucie kostką i próbuje ponownie.

„Pociąg z krzeseł” (wg E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska)
Dzieci ustawiają krzesełka jedno za drugim, tworząc pociąg. Pociągiem jadą dzieci na wakacje – nauczyciel jest maszynistą i siada na pierwszym krzesełku. Dzieci ustalają, kto siada za kim, Maszynista woła: „Odjazd!’ – pociąg rusza, dzieci naśladują odgłos pociągu: puf-puf-puf. Maszynista woła: „Stop – stacja!” dzieci wysiadają z pociągu. Nauczyciel mówi: „Zaraz odjeżdżamy!” – dzieci zamieniają się miejscami.
Zabawy z przestrzenią:
- Mój rysunek.
Dzieci wybierają kolorową kartkę, zdejmując ją ze sznurka. Przed zdjęciem wskazują górę, dół, lewą i prawą stronę kartki. Siadają do stolika i pod dyktando prowadzącej, rysują na środku kartki drzewo, w lewym górnym rogu słoneczko, na dole trawkę, a po prawej stronie kwiat.

CZĘŚĆ PRZYRODNICZA:
Wprowadzenie:
Dziecko żyje i rozwija się w otoczeniu przyrody. Stanowi ona źródło jego przeżyć i wiedzy. Wszelkie kontakty z przyrodą opierają się na obserwacji, która stanowi główne źródło poznania. Nauczyciel powinien kierować obserwacją poprzez nadanie jej określonego celu. Powinien rozbudzać w dziecku zaciekawienie, zainteresowanie i zwrócić uwagę na bogactwo i różnorodność otaczającego świata.

O tym, czy świat przetrwa zdecyduje wiele czynników. Na większość z nich człowiek wywiera decydujący wpływ. Dlatego, im wcześniej wpoimy dziecku zasady współzależności ze środowiskiem, im lepiej wyjaśnimy potrzebę ochrony przyrody, tym większa szansa na prawidłowe postawy w życiu dorosłym. Ekologia więc jest terminem, który nie bez powodu pojawił się w naszym codziennym słowniku. Wobec wszechobecnej degradacji przyrody ochrona naturalnego środowiska jest jednym najważniejszych problemów współczesnego świata. Wszystko bowiem, co jest potrzebne człowiekowi do życia, czerpie z otaczającego środowiska.

Jako nauczyciele chcemy poprzez różne działania pomóc dzieciom poznać przyrodę, pokochać ją, szanować i chronić.

W wyniku realizacji projektu dziecko nabywa świadomość korzystania z przyrody dla tworzenia lepszej przyszłości i poznaje:
- walory przyrodnicze swojego miasta
- ekosystemy: las, pole rzeka, łąka, staw, ogród, sad
- zjawiska atmosferyczne
- bogactwa naturalne Ziemi
- współzależność między człowiekiem i środowiskiem przyrodniczym
- przyczyny i skutki zanieczyszczenia środowiska
- podstawowe pojęcia i zachowania związane z ochroną przyrody
- posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodniczych, np. tęcza, deszcz, burza, opadanie liści z drzew, sezonowa wędrówka ptaków, kwitnienie drzew, zamarzanie wody, dotyczącymi życia zwierząt, roślin, ludzi w środowisku przyrodniczym, korzystania z dóbr przyrody, np. grzybów, owoców, ziół;

ZABAWY Z EDUKACJI PRZYRODNICZEJ
PROPONOWANE DO REALIZACJI W POSZCZEGÓLNYCH PORACH ROKU

JESIEŃ

• Założenie w sali kącika przyrody nieożywionej - gromadzenie w nim w eksponatów przywiezionych z wakacji i znalezionych podczas wycieczek (kamienie polne, kawałki skał górskich, kamienie nadmorskie, węgiel, sól kamienna, muszelki, bursztyny).

• Budzenie zainteresowania przyrodą nieożywioną - oglądanie zgromadzonych okazów przy użyciu szkieł powiększających wypowiadanie się na temat ich właściwości (koloru, kształtu, twardości).Zachęcanie dzieci do zbierania ciekawych okazów przyrodniczych.

• Jesienią dbamy o siebie i o środowisko – kształtowanie poczucia odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze

• Poznajemy dary jesieni – dary sadu, dary ogrodu warzywnego, dary lasu i parku

• Jesień w parku i lesie - spacer do pobliskiego parku – obserwacja roślin znajdujących się w parku, poznanie nazw drzew rosnących w parku, określenie wyglądu ich liści i owoców (dąb, kasztanowiec, jarzębina, modrzew, sosna). Przyniesienie „skarbów” do kącika przyrody - liście, kasztany żołędzie, szyszki.

• Suszenie liści, kruszenie ich, porównywanie ze świeżymi, oglądanie ich przez lupę.

• Zabawy manipulacyjne, konstrukcyjne, plastyczne z wykorzystaniem naturalnych zbiorów.
ZIMA

• Zwierzęta domowe – jak dbać o naszych pupilków?

• Przygotowania zwierząt do zimy – Zimowe śpiochy? Kto przyleci do karmnika? Kto przyjdzie do paśnika?

• Opowiadanie H. Łochockiej pt. „O wróbelku Elemelku pustym brzuszku i rondelku” – zachęcanie do dokarmiania ptaków w czasie zimy. Segregowanie obrazków z ptakami na te, które odlatują na zimę do Afryki (bocian, jaskółka) te, które pozostają przez cały rok (wróbel, sikorka) i te, które do nas przylatują na zimę (gil, jemiołuszka).

• Gromadzenie w wydzielonym miejscu pokarmu na zimę dla zwierząt – po zakończonej zbiórce dostarczenie go do najbliższego leśnictwa.

• Umieszczenie na terenie ogrodu przedszkolnego karmników - systematyczne dokarmianie i obserwacja zachowania się ptaków w ciągu całego roku.

• Opowiadanie ilustrowane serią obrazków pt. „O kominie, który przestał dymić” – poznanie źródeł dymów w środowisku (dymy z fabryk, kopalń, hut, spaliny samochodów) oraz skutków zanieczyszczenia powietrza – powstawanie wokół miast smogu – nieprzyjemnej szarej mgły. Wskazanie sposobów oczyszczania powietrza (zakładanie filtrów).

• Ślady przeszłości – skarby i stwory z przeszłości (sól, węgiel, dinozaury)

• Wyprawa w kosmos

WIOSNA I LATO
• Przyroda budzi się do życia: jesteśmy poszukiwaczami wiosny, poznanie pierwszych kwiatów wiosennych, obserwowanie ptaków wiosną, słuchanie utworów literackich o przyrodzie budzącej się do życia wiosną

• Obchody pierwszego Dnia Wiosny

• Zakładamy zielony ogródek w naszej sali: wysiew nasion i sadzonek roślin do skrzynek i doniczek, systematyczna pielęgnacja roślin, obserwacja wzrostu kwiatów

• Wiosenne zabawy ruchowe, ćwiczenia gimnastyczne, tańce, pląsy przy muzyce

• Poznanie niektórych sposobów wykorzystania siły wiatru przez człowieka na podstawie opowiadania „ Powietrze - Co to jest?” (Wydawnictwo EGMONT – Mała wiedza o „dużych” rzeczach, takich jak żywioły i zjawiska natury).

• „Zabawy z wiatrem” - podczas pobytu w ogrodzie przedszkolnym – obserwacja kołyszących się na gałęziach liści, kwiatów na rabatce a także trzymanych w ręce chusteczek i zrobionych z papieru wiatraczków – szukanie odpowiedzi na pytania, Kto poruszył chusteczki, wiatraki? Skąd się bierze wiatr?

• Wiersz D. Wawiłow pt. „Jak wygląda wiatr” – wypowiedzi na temat pozytywnych i negatywnych skutków działania wiatru oparte na obserwacji otaczającego świata.

• „Wiatrowa muzyka” – wykorzystanie kawałków celofanu, papierków z cukierków, balonów, plastikowych rurek do wykonania instrumentów, na których zagrają wiatrową muzykę.

• Poznanie właściwości powietrza podczas zabaw badawczych

• Zajęcia z komputerem – wykorzystanie programu „Encyklopedia przyrody” – poznanie pozytywnego (rozsiewa nasiona, uruchamia wiatraki, popycha łodzie i żaglówki) i negatywnego (zniszczone wichurą lasy, domy, zerwane linie energetyczne) wpływu wiatru na środowisko przyrodnicze.

• Obchody Dnia Ziemi - 22 kwietnia

• Akcje ekologiczne: udział w akcji „Sprzątanie świata” i segregacji śmieci, zbiórka zużytych baterii i/lub elektrośmieci, zakrętek, makulatury

• Loteryjka obrazkowa pt. „Dbamy o środowisko” dobieranie do plansz z ilustracjami przedstawiającymi środowisko zagrożone (niewłaściwe zachowanie się w lesie – zaśmiecanie lasu, straszenie zwierząt) przeciwstawnych ilustracji (sadzenie drzew, sprzątanie lasu).

• Ukazanie niewłaściwego zachowania się w środowisku przyrodniczym na podstawie przeznaczonego do nauki wiersza R. Pisarskiego pt. „Zielone serce” – poznanie skutków złego traktowania drzew – usychanie.

• Opowiadanie nt. serii obrazków „Zdrowa Ziemia” i „ Co zagraża Ziemi” – ukazanie zmian, jakie zachodzą w przyrodzie w związku z działalnością człowieka (wycinanie lasów, zatrute rzeki, powietrze) oraz sposobu ratowania Ziemi (budowanie oczyszczalni, zbieranie śmieci i ich segregowanie).

• Wycieczki i wizyty: wycieczka do pobliskiej Oczyszczalni Ścieków i/lub Stacji Uzdatniania Wody, wizyta Ekspertów np. spotkanie z ekologiem, leśnikiem, kierownikiem Referatu Ochrony Środowiska

• Wycieczka na łąkę – obserwowanie roślin łąkowych rozróżnianie i nazywanie kilku z nich; jaskier ostry, mak, chaber, mniszek pospolity, podbiał. Obserwowanie owadów krążących nad kwiatami; pszczoła, biedronka, motyl – znaczenie owadów dla środowiska – zapylanie kwiatów

• Mali artyści: wykonywanie prac plastycznych, konkursy, przedstawienie teatralne związane z przyrodą

• Przedszkolny quiz wiedzy przyrodniczej pt. „Przyjaciele Przyrody”. Ślubowanie Małego Ekologa.
ZABAWY BADAWCZE
PROPONOWANE DO REALIZACJI W POSZCZEGÓLNYCH PORACH ROKU

JESIEŃ
ZIMA

1. POZNAWANIE BARW ŚWIATA:
- „Kolorowe listki”
- „Malowanie na mleku”
- „Malowanie ziemniakami i owocami”
- Zjawisko mieszania farb 1. TAJEMNICE WODY:
- „Co się dzieje, gdy woda zamarza?”
- „Badamy lód i śnieg”
- „Rozpuści się czy nie?”
- „Co się stanie gdy lód posypiemy solą”
2. ZABAWY Z WODĄ:
- „Jak, gdzie, dlaczego” Skąd się bierze deszcz?
- „Gdzie zniknęła woda”
- „Dlaczego kaczka nie moknie?”
- Co pływa, co tonie? 2. PODZIEMNE SKARBY:
- Właściwości węgla
- Właściwości soli
3. ZABAWY Z MAGNESAMI:
- „Niewidzialna siła”
- „Zbieracz igieł”
- „Podwodny magnes”
3. ZABAWY Z CIENIEM:
- „Zaczarowane cienie”
- „Mój cień”
- „Kto się ukrył za parawanem?”
- „Czerwony Kapturek”
- „Zgadnij, co robię?”

WIOSNA I LATO

- „Zielone pędy”
- „Poruszający się zapach”
- „Oddzielić sól od pieprzu”
- „Wierne baloniki”
- „Fruwająca karta”
- „Tajemnicza wstążka”
- „Balonik w butelce”
- „Przyciąganie papierków przez nadmuchany balonik”
- „Jaka będzie pogoda?”
- „Najpiękniejsze bańki mydlane”
- „Rośliny i światło”
-„Siła ziaren fasoli i grochu”
- Marcowe eksperymenty z wodą
- Zabawy badawcze i eksperymenty z powietrzem
- Skąd się bierze prąd?
- Zabawy badawcze z ziemią
- Laboratorium badawcze: poznawanie świata przyrody poprzez badanie, eksperymentowanie – zgromadzenie w nim szkieł powiększających, lusterek, mikroskopów.