PRZEDSZKOLE SAMORZĄDOWE

W BOBOWEJ

INNOWACJA PEDAGOGICZNA

„Wychowanie przez czytanie”

- rozwijanie mowy dziecka i rozbudzanie zamiłowania do książek

SPIS TREŚCI:

1. Wstęp
2. Opis zasad innowacji
3. Cele główne i szczegółowe
4. Metody, formy, ćwiczenia usprawniające mowę
5. Harmonogram działań
6. Spodziewane efekty realizacji
7. Ewaluacja innowacji
8. Literatura

1. Wstęp

Mowa w dużej mierze wpływa na całokształt rozwoju dziecka. Daje możliwość precyzyjnej komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie swoich myśli, własnych opinii i uczuć. Jest ona atutem w nawiązywaniu kontaktów społecznych. Rozwój mowy jest uwarunkowany genetycznie, zależy od wrodzonych właściwości organizmu człowieka, ale możliwy jest jedynie w kontakcie ze środowiskiem społecznym, z innymi ludźmi. Słowem jest to proces, w którym współgrają czynniki biologiczne i społeczne. Według Leona Kaczmarka w rozwoju mowy wyodrębnia się cztery okresy ( w nawiasach podano lata ramowo):
➢ Okres melodii (0 – 1)
➢ Okres wyrazu (1 – 2)
➢ Okres zdania (2 – 3)
➢ Okres swoistej mowy dziecięcej (3 – 7)
Okres swoistej mowy dziecięcej przypada na wiek przedszkolny. Wymowę dziecka wstępującego do przedszkola charakteryzuje już duża umiejętność odtwarzania wszystkich elementów słowa. Dziecko potrafi się już porozumieć z dorosłym, chociaż mowa jego nie jest ukształtowana pod względem dźwiękowym.
Dziecko 3-letnie powinno już wymawiać wszystkie samogłoski, tak ustne, jak i nosowe (a, o, e, u, i, y, ą, ę), chociaż w mowie jego mogą występować odstępstwa, np. zamiana samogłosek: a=o, e=a, i=y. Jest to związane z niewykształconą sprawnością narządów artykulacyjnych. Powinno również wymawiać spółgłoski wargowe: twarde i zmiękczone (m, mi, b, bi, p, pi), wargowo- zębowe: twarde i zmiękczone (f, fi, w, wi), środkowojęzykowe (ś, ć, ź, dź, ń), tylnojęzykowe twarde i zmiękczone (k, ki, g, gi), szczelinowe (ch), przedniojęzykowo-zębowe (t, d, n), przedniojęzykowo-dziąsłowe (l, li), spółgłoski (j, ł). W wieku tym mogą się już pojawiać głoski przedniojęzykowo-zębowe (s, c, z, dz), a czasem przedniojęzykowo-dziąsłowe (sz, cz, d ).
Uogólniając, mowę dziecka 3-letniego cechuje zmiękczanie głosek- s, z, c, dz, sz, cz, d są często wymawiane jak ś, ź, ć, dź; r może być wymawiane jak j lub ł,zamiast f występuje ch
i odwrotnie.
Wymowa dziecka 4-letniego będzie się różniła pod względem dźwiękowym. Utrwalają się takie głoski jak: s, z, c, dz. Dziecko nie powinno wymawiać ich już jak: ś, ź, ć, dź. Pojawia się głoska r, choć jej opóźnienie nie powinno jeszcze niepokoić. Głoski sz, cz, d dziecko jeszcze zamienia na s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź.
Mowa dziecka 5-letniego jest już w zasadzie zrozumiała. Głoski sz, cz, d zaczynają się ustalać. Dziecko potrafi je poprawnie powtórzyć, choć w mowie potocznej mogą być jeszcze wymawiane jak s, z, c dz. Głoska r powinna być już wymawiana, ale często pojawia się dopiero w tym okresie.
U 6-latków mowa powinna być już opanowana pod względem dźwiękowym. Dużo dzieci ma jednak nadal problem z opanowaniem wymowy głosek sz, cz, dż, ż. Zdarzają się kłopoty
z wymową grup spółgłoskowych, zwłaszcza w śródgłosie wyrazu. Przedstawiony rozwój mowy postępuje równolegle z rozwojem motoryki narządów artykulacyjnych.
Mówienie jest sprawnością, której trzeba się nauczyć. Jest to możliwe dzięki sukcesywnemu dojrzewaniu różnych organów mowy. Od najmłodszych lat dziecko ćwiczy narządy artykulacyjne poprzez czynności ssania, połykania, żucia. Najtrudniejsze głoski wymagają dodatkowych ruchów precyzyjnych, np. uniesienia języka za dziąsła przy sz, cz, dź, wytworzenia szczeliny przy wymowie głosek przedniojęzykowych-zębowych albo szybkich ruchów wibracyjnych niezbędnych do wytworzenia r. W najwcześniejszych okresach życia sama natura zapewnia rozwój sprawności aparatu mowy poprzez takie czynności, jak ssanie, żucie itp. W późniejszych okresach trening ten jest kontynuowany przez samą czynność mówienia. Gdy czynność ta jest zaniżona lub niedbała zakres sprawnościowy mowy poprzestanie na minimum. Potrzebny jest wówczas duży trening oparty na ćwiczeniach artykulacyjnych.
Mowa w dużej mierze wpływa na ogólny rozwój dziecka, jego osiągnięcia szkolne. Stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie swoich myśli, opinii, uczuć. Rozwój społeczny jest również ściśle uzależniony od rozwoju mowy. Częste kontakty dziecka z otoczeniem przyspieszają ten rozwój – wzbogacając słownictwo, ucząc prawidłowego stosowania zasad gramatycznych, właściwego posługiwania się melodią, akcentem i rytmem mowy. Wszelkie zaniedbania środowiskowe, brak wzorców do naśladowania lub istnienie nieprawidłowych wzorców mowy skutkuje opóźnieniem rozwoju mowy lub pojawieniem się zaburzeń mowy.
Ogromną rolę w procesie kształtowania mowy dziecka odgrywają rodzice i najbliższe otoczenie - to oni są jego pierwszymi nauczycielami mowy poprzez wspólne zabawy, czytanie książeczek, ich opowiadanie, śpiewanie piosenek. Istotne znaczenie w zakresie wspomagania
i rozwoju mowy ma także działanie nauczyciela pracującego z dzieckiem w przedszkolu, gdzie zabawa stanowi dominujący sposób nauki. Jest kluczem do poznawania nowych słów, ćwiczy oddech, głos, słuch i wymowę. Doskonali formy gramatyczne uwzględniając przy tym akcent, melodię i rytm mowy. Poprzez zabawę możemy stymulować rozwój wszystkich funkcji, od których zależy prawidłowy rozwój mowy. Wiek przedszkolny jest najważniejszymi decydującym okresem
w rozwoju mowy którego nie można zaprzepaścić.
Wyniki badań pedagogicznych, a także nasze własne obserwacje dowodzą, że rozwój mowy dzieci w wieku przedszkolnym jest bardzo zróżnicowany, u wielu dzieci występują oprócz wad wymowy, opóźniony rozwój wymowy lub niechęć do mówienia, zaburzenia słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchowej.
Występowanie tych zaburzeń ma istotny wpływ na przebieg procesu nauczania w okresie wczesnoszkolnym. Za słuszne uważamy więc wprowadzenie dodatkowych zabaw, zajęć, ćwiczeń mających na celu rozbudzanie aktywności słownej dzieci, wpływających na rozwój mowy dziecka. Wczesne rozpoczęcie usprawniania mowy oraz korygowanie wszelkich zaburzeń mogą wyrównać defekty rozwojowe. Przedszkole przygotowuje dzieci do podjęcia nauki w szkole. Intensywne działania nauczycieli, zmierzające ku osiągnięciu przez dziecko dojrzałości szkolnej, powinny dotyczyć szczególnej opieki ostatniej fazy kształtowania się mowy dziecka, tak aby była ona już dojrzałą, gdy dziecko przekroczy próg szkoły. Dzieci niechętnie ćwiczą swoją wymowę w tradycyjny sposób. Znajdujące się w innowacji zajęcia i ćwiczenia mają charakter zabawy.
Nauka poprawnej wymowy nie musi być monotonna. Może zamienić się w wesołą
i ciekawą przygodę, zwłaszcza w ścisłej korelacji z literaturą dziecięcą.

„Kochajcie książki. One ułatwią wam życie, po przyjacielsku pomogą zorientować się
w pstrej i burzliwej gmatwaninie myśli, uczuć i zdarzeń. One nauczą was uszanować człowieka
i samych siebie, one uskrzydlą rozum i serce uczuciem miłości dla świata, dla człowieka.”
Maksym Gorki

Wiek przedszkolny to niepowtarzalny okres w rozwoju człowieka. To czas, w którym kształtują się jego nawyki, w tym nawyki czytelnicze. Potrzebę kultury trzeba obudzić, a skutecznym na to sposobem jest obcowanie dziecka z książką. Głośne czytanie wyrabia w dziecku umiejętność słuchania, pięknego opowiadania i samodzielnego wymyślania interesujących historii. Zapewnienie dzieciom częstego kontaktu z literaturą dziecięcą jest inspiracją do rozwijania mowy
i pamięci, wyobraźni i koncentracji uwagi, zdolności recytatorskich i aktorskich, a także zdolności plastycznych naszych wychowanków.
2. Opis zasad innowacji
CZAS REALIZACJI: od 01.10.2019r. do 30.06.2020r.
MIEJSCE REALIZACJI: Przedszkole Samorządowe w Bobowej
RODZAJ INNOWACJI: mieszana (metodyczno-organizacyjna)
ZAKRES INNOWACJI:
Innowacja obejmie wszystkie dzieci uczęszczające do Przedszkola Samorządowego w Bobowej.
Materiał będzie realizowany przez nauczycielki podczas zajęć edukacyjnych i nie tylko.
Innowacja jest zgodna z podstawą programową wychowania przedszkolnego oraz oparta
na treściach edukacyjnych zawartych w realizowanym programie wychowania przedszkolnego,
a zajęcia będą skorelowane z treściami edukacyjnymi, poszerzając je o treści zawarte w innowacji.
Innowacja zakłada współpracę z różnymi instytucjami kulturalno oświatowymi np. biblioteka, szkoła, księgarnia itp., oraz spotkania z rodzicami i ciekawymi ludźmi. Rodzice oraz członkowie rodzin będą mieli możliwość wspólnego czytania książek, wypożyczania książeczki z kącika książki, wziąć udział w konkursie itp.

CECHY INNOWACJI:
- Systematyczność i celowość podejmowanych działań
- Zintegrowanie innowacji z realizacją zadań wynikających z planu pracy
- Opracowanie zestawu ćwiczeń i zabaw dla dzieci

SPOSÓB DOKUMENTOWANIA:
- Wpisy zajęć innowacyjnych w dzienniku zajęć
- Promocja podjętych działań na stronach internetowych, kronika przedszkolna
- Sprawozdanie z realizacji innowacji

AUTORZY INNOWACJI: mgr Bożena Tabiś, mgr Lidia Szpila, mgr Alicja Płazińska

MOTYWACJA DO WPROWADZENIA INNOWACJI:
Umiejętność poprawnego mówienia jest szczególnie ważna. Coraz większą rolę odgrywają środki przekazu opierające się na słowie mówionym. Rodzice często zastanawiają się czy ich dziecko mówi poprawnie, czy rozwój mowy przebiega prawidłowo, czy te może jest opóźniony lub zaburzony.
Z badań przesiewowych prowadzonych co roku w przedszkolu wynika, że coraz więcej dzieci potrzebuje pomocy logopedycznej. Ponadto z obserwacji wynika, iż wiele dzieci niechętnie wypowiada się podczas zajęć grupowych, przejawia lęk przed wypowiedzią w większym gronie i nie potrafi pokonać bariery psychicznej związanej z tym lękiem. W związku z powyższym istnieje pilna potrzeba intensywnej, systematycznej pracy, ukierunkowanej na doskonalenie i korygowanie mowy dzieci. Innowacja ta wychodzi więc naprzeciw żywotnym problemom zdiagnozowanym w grupie,
a jednocześnie realizowane są potrzeby całej naszej placówki. Zajęcia te nie zastąpią terapii logopedycznej dzieciom, które nie osiągnęły normy językowej. Będą one jednak stymulowały językowe umiejętności dzieci, rozwijały zamiłowania czytelnicze, a przez to będą one profilaktyką
w skutecznym i prawidłowym sposobem kształtowania mowy małego dziecka.
3. Cele główne i szczegółowe
Głównym celem innowacji jest rozwijanie mowy dziecka poprzez systematyczne organizowanie zabaw i ćwiczeń językowych oraz rozbudzanie zainteresowań czytelniczych wśród dzieci
jak i dorosłych.
Równie ważnym celem jest nawiązanie współpracy pomiędzy przedszkolem a domem rodzinnym dziecka, ujednolicony system działania, w tym zaproponowanie rodzicom alternatywnego sposobu spędzania wolnego czasu z dzieckiem (zabawy językowe i kontakt z literaturą)

CELE GŁÓWNE:
- Stymulacja rozwoju mowy i języka
- Sprawność artykulacyjna, gramatyczna i leksykalna mowy
- Umiejętność sprawnego komunikowania się z rówieśnikami i dorosłymi w różnych sytuacjach
- Aktywność językowa i profilaktyka logopedyczna dzieci w wieku przedszkolnym
- Aktywność poznawcza np. oglądanie książek, zagospodarowywanie przestrzeni własnymi pomysłami konstrukcyjnymi, korzystanie z nowoczesnej technologii itd.;
- Rozbudzanie zainteresowań czytelniczych i obcowanie z książką
- Stymulacja rozwoju psychoruchowego i emocjonalnego dziecka ze szczególnym uwzględnieniem mowy

CELE SZCZEGÓŁOWE:
- Wspomaganie rozwoju mowy dziecka
- Usprawnienie motoryki narządów artykulacyjnych oraz wywołanie prawidłowej artykulacji głosek
- Tworzenie sytuacji sprzyjających spontanicznemu wypowiadaniu się i udziału w rozmowie kierowanej
- Wzbogacenie słownictwa i zdobycie nowych doświadczeń werbalnych
- Polepszenie funkcjonowania społecznego wychowanka
- Skupianie uwagi i współpraca z osobą ćwiczącą
- Wyrabianie nawyku zamiłowania do książek i czytania ich.
- Wyrabianie nawyku dbania o książki i szanowania ich.
- Zapoznanie z różnorodną literaturą dziecięcą i uwrażliwianie dzieci na piękno tekstu literackiego.
- Zachęcanie dorosłych do głośnego czytania dzieciom- uświadomienie roli czytania w życiu dziecka.
- Kształcenie u dzieci umiejętności słuchania tekstu czytanego.
- Rozbudzanie wyobraźni i poszerzanie wiedzy o świecie.
- Wzmacnianie poczucia własnej wartości dziecka.
- Przekazywania za pośrednictwem literatury wartości moralnych.
- Uczenie nieagresywnych sposobów rozwiązywania problemów i konfliktów.
- Przygotowanie dzieci do późniejszego, już samodzielnego wyboru książek.
- Budowanie więzi między rodzicem i dzieckiem.
- Zaangażowanie rodziców do świadomej współpracy nad rozwojem i kształtowaniem prawidłowej mowy dziecka i obcowania z literaturą dziecięcą

4. Metody, formy, ćwiczenia usprawniające mowę
Realizację zamierzonych celów umożliwi stosowanie odpowiednich metod oraz form nauczania wspierających i stymulujących rozwój dziecka.
Metody:
- słowne: instrukcje, objaśnienia, rozmowa,
- percepcyjne: obserwacja, pokaz,
- czynne: samodzielnych doświadczeń, zadań stawianych do wykonania,
- logopedyczne (ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne, ortofoniczne, logorytmiczne)
- lingwistyczne (powstałe na podstawie wiedzy zaczerpniętej z różnych działów językoznawstwa, m. in. fonetyki, morfologii, kultury żywego słowa - np. metody fonetyczne)
- twórcze,
- aktywizujące,
- relaksacyjne

Formy:
- praca z całą grupą
- praca w zespołach
- praca indywidualna

Ćwiczenia usprawniające mowę dziecka:
W celu rozwijania umiejętności językowych, dziecko powinno mieć stworzone warunki do prawidłowego ukształtowania wszystkich umiejętności warunkujących proces nabywania języka – zarówno w środowisku rodzinnym, jak i w przedszkolu.
Dziecko przyswaja sobie system językowy działając w świecie. Proces ten jest ściśle powiązany z rozwojem wszystkich zmysłów i funkcji psychicznych. Słowo pozwala dziecku poznawać, rozumieć i opisywać świat.
Ćwiczenia słuchowe
W przedszkolu program wyraźnie rozgranicza rodzaje ćwiczeń słuchowych dla dzieci młodszych i starszych. Pierwsze rozpoznają dźwięki naturalne pochodzące z otoczenia, natomiast słuchowa analiza mowy pozostawiona jest dzieciom starszym. Zaleca się wprowadzanie do zajęć słuchowych efekty akustyczne wydawane przez instrumenty muzyczne, zegary, dzwony, itp.
W ramach tych ćwiczeń rozpoznaje się melodię nuconą przez nauczyciela, rozpoznawanie rytmu, liczby uderzeń, klaskanie w rytm. Ćwiczenia słuchowe dla dzieci starszych obejmują wydzielanie wyrazów w zdaniu, sylab w wyrazach, głosek. Stanowią one przygotowanie do nauki czytania
i pisania.
Ćwiczenia oddechowe
Mówienie jest nierozłącznie związane z oddychaniem. Ćwiczenia te mają na celu pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony, wydłużenie fazy wydechowej. Ćwiczenia oddechowe ułatwiają także koncentrację i pozwalają lepiej kierować uwagą dowolną. Dla funkcji mowy ważna jest umiejętność wdychania i wydychania powietrza przez usta, przez usta i nos oraz tylko przez nos (w czasie spoczynku). Dźwięki języka polskiego wymawiane są na wydechu.

Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne
Ćwiczenia te mają na celu wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg
i podniebienia miękkiego, a także ćwiczenia usprawniające wargi i policzki oraz żuchwę.
Do ćwiczeń usprawniających narządy artykulacyjne zalicza się także ćwiczenia w wypowiadaniu pojedynczych głosek oraz ćwiczenia w wypowiadaniu tekstów - recytacja wierszyków.
Ważne są też ćwiczenia fonacyjne (likwidujące napięcie mięśni krtani i gardła, ćwiczenia wyrabiające umiejętność modulowania siły natężenia i wysokości głosu) i ortofoniczne (dźwiękonaśladowcze).

Ćwiczenia rytmizujące
Ćwiczenia rytmizujące wskazane są przede wszystkim dla dzieci, których rozwój psychoruchowy nie przebiega prawidłowo. Dzieci te cechuje słabe poczucie rytmu. Znajduje to swoje odbicie w mowie dziecka, gdy mowa jest aktem ruchowym. Pracując zatem nad mową dziecka trzeba stosować ćwiczenia ogólne - doskonalące motorykę, by wspierać ten narząd w jego funkcji ruchowej.
Ćwiczenia słuchu fonematycznego
Uwaga słuchowa warunkuje prawidłowy poziom odbioru informacji akustycznych. Koncentracja na dźwiękach płynących z otoczenia jest zależna także od poziomu uwagi pozostałych zmysłów. Słuch fonematyczny to zdolność precyzyjnego słyszenia i różnicowania dźwięków mowy. Słuch fonemowy umożliwia uczenia się znaczeń wyrazów zawierających głoski opozycyjne. Wtórną umiejętnością, nabywana w czasie nauki czytania i pisania, jest prawidłowa analiza i synteza głoskowa. Zaburzenia słuchu fonemowego mogą być przyczyną wad wymowy, niezakończonego
i opóźnionego rozwoju mowy. Dziecko musi odróżnić poszczególne głoski, zwłaszcza głoski dźwięczne od ich bezdźwięcznych odpowiedników. Ma to znaczenie dla treści wypowiedzi np. mylenie wyrazów koza- kosa, domek- Tomek, kasa- kasza
Ćwiczenia logorytmiczne
Ćwiczenia logorytmiczne realizowane są jako ćwiczenia muzyczno-ruchowe i słowno-ruchowe, a ich składnikiem wiodącym jest rytm. Kształcą one ruchy całego ciała, co ma pośredni wpływ na ruchy narządów mowy oraz wyrabiają poczucie rytmu umożliwiającego prawidłowe stosowanie prozodii mowy, tj. melodii, akcentu, rytmu, wrażliwość na muzykę. Logorytmika uczy płynności ruchów, otwiera na muzykę, jej rytm, pozwala w celowy sposób wyładować nagromadzoną energię oraz zwolnić napięcie mięśniowe. Oto przykłady ćwiczeń logorytmicznych:
- dziecko powtarza usłyszany rytm: wyklaskuje, wytupuje, wystukuje,
- marsz wokół sali w rytm podany przez prowadzącego na tamburynie, bębenku.

Ćwiczenia rozwijające i wzbogacające słownik dziecka oraz pamięć słowną

Do ćwiczeń takich należą: słuchanie nazw i wskazywanie odpowiadających im desygnatów, oglądanie książek, wyszukiwanki, zapamiętywanki, powtarzanie nazw przedmiotów oraz samodzielne nazywanie przedmiotów, cech, czynności, części ciała, wprowadzanie słów nazywających czynności, cechy i właściwości przedmiotów, - wzbogacanie pojęć (określanie ogólnej grupy przedmiotów), słuchanie treści opowiadań podawanych ustnie lub w połączeniu z materiałem konkretnym, dobieranie obrazków do całości z próbą uzasadnienia wyboru, powtarzanie wyrazów, krótkich zdań, wierszy, dostrzeganie sytuacji nieprawdziwych w utworach literackich, opowiadanie treści obrazków, historyjki obrazkowej, próby tworzenia inscenizacji do krótkich opowiadań, bajek, ćwiczenia usprawniające mowę pod względem gramatycznym, zabawy z rymem.
Ćwiczenia logopedyczne z wykorzystaniem techniki Celestyna Freineta

1. Fiszki autokorektywne - to zestaw kartek (kartotek), złożony z dwóch części – pierwsza zawiera zadanie do samodzielnego wykonania przez dziecko, a druga – poprawne odpowiedzi.
Po wykonaniu zadania dziecko ma zatem możliwość natychmiastowej samokontroli poprawności wykonania. Fiszki autokorektywne są znakomitą pomocą dydaktyczną pozwalającą uzupełnić indywidualne braki i trudności dziecka, jak również rozwijać jego zdolności. Praca z fiszką pozwala dziecku wykonać zadanie zgodnie z indywidualnym tempem i zdolnościami.
2. Pisanie swobodnego tekstu -dzieci tworzą swój tekst (z rodzicami, nauczycielami)
na kartkach na temat, który je właśnie interesuje, w dowolnej, tzw. nie narzuconej przez nauczyciela formie literackiej. W dalszej części następuje rysowanie do czytanego tekstu. Z tą pracą wiążą się ćwiczenia słownikowe, które Freinet nazywa "polowaniem na słowa". Wyrazy bliskoznaczne, przeciwstawne, porównania, przenośnie - przyczyniają się do rozwoju mowy, a także czynnego
i literackiego języka.

Ćwiczenia z zastosowaniem metody Carla Orffa

Istotą metody jest emocjonalne, ruchowe i muzyczne zaangażowanie dzieci, twórcze obcowanie z muzyką, realizujące się w różnych formach - ruchu, tańcu, śpiewie, mowie, pantomimie, grze na instrumentach. Znakomitą okazją do tego, aby każde dziecko mogło w pełni wykazać swoją inwencję, ekspresję twórczą i pomysłowość są zabawy ruchowe z rekwizytami przy muzyce. Stosowanie niekonwencjonalnych przyborów takich jak: gazety, folie, butelki plastikowe wypełnione wodą, woreczki z nasionami, kolorowe chustki, wstążki, kubki itp. wzbogaca zasób ćwiczeń i zabaw, urozmaica i ożywia zajęcia, zwiększa aktywność dzieci, samodzielność. Dzieci, słuchając muzyki, grają jednocześnie na instrumentach, odgrywają scenki pantomimiczne, śpiewają i tańczą. Ćwiczenia pozwalają odkrywać jedność mowy, muzyki i tańca.

Ćwiczenia z zastosowaniem metody Dobrego Startu

Ćwiczenia logopedyczne wykorzystujące elementy metody Dobrego Startu rozwijają nie tylko funkcje językowe, lecz także spostrzeżeniowe: wzrokowe, słuchowe, dotykowe, kinestetyczne
i motoryczne. Podczas zajęć prowadzonych tą metodą wykorzystuje się trzy rodzaje ćwiczeń: ruchowe, ruchowo-słuchowe i ruchowo -słuchowo-wzrokowe. Ich celem jest stymulowanie procesu nauki prawidłowej artykulacji głosek, usprawniania narządów mowy, wspomaganie rozwoju mowy, rozumienia i przetwarzania komunikatów werbalnych. Przykładowe rodzaje ćwiczeń logorytmicznych i ruchowo -słuchowo-wzrokowych z wykorzystaniem tej metody:
- utrwalanie znajomości zabaw i piosenek wykonywanych podczas zajęć rytmicznych np.: Jedzie pociąg, Jadą, jadą misie, Żabki, Mała Kasia,
- łączenie różnych tekstów z elementami ruchowymi i rytmicznymi,
- rysowanie określonych znaków graficznych podczas słuchania i śpiewania piosenek,
- ćwiczenia grafomotoryczne (rozwijanie mowy i rytmu)–powtarzanie wierszyków i ilustrowanie ich.

Ćwiczenia z zastosowaniem elementów kinezjologii edukacyjnej Paula Dennisona

To zestawy prostych ćwiczeń ruchowych, wizualnych i słuchowych, zwanych też Gimnastyką Mózgu, stymulujących obie półkule i uaktywniających połączenia nerwowe w całym mózgu. To ćwiczenia relaksacyjne i energetyzujące służące integracji półkul mózgowych w celu efektywniejszego działania. Metoda jest prosta, sprzyja harmonijnemu rozwojowi, a stosowana cierpliwie i wytrwale, pomaga przezwyciężyć rozmaite trudności dziecka. Przykładowe rodzaje ćwiczeń: ruchy naprzemienne, rysowanie oburącz, wahadłowe ruchy głową, Kobra, energetyczne ziewanie, Kapturek myśliciela.
5. Harmonogram działań
1. Zajęcia edukacyjne na terenie przedszkola:
- prowadzenie ćwiczeń usprawniających rozwój mowy: zabawy i ćwiczenia językowe

2. Podnoszenie świadomości pedagogicznej rodziców:
- gazetka ścienna – ukazanie korzyści wynikających z głośnego czytania dzieciom i zachęcanie rodziców do głośnego czytania dzieciom w domu oraz urządzania zabaw językowych
- artykuł w książeczce miesiąca – „Książka najlepszym prezentem pod choinkę”

3. Zachęcanie rodziców do poszerzania kontaktów z książką:
- zorganizowanie na terenie placówki kiermaszu taniej książki
- zachęcanie do korzystania z biblioteki publicznej znajdującej się na terenie miasta

4. Zorganizowanie w korytarzu przedszkola kącika wymiany książki:
- możliwość wypożyczania książek przez dzieci i rodziców

5. Uzupełnianie – kącika książki znajdującego się w poszczególnych grupach o nowe pozycje:
- zakup nowych książek do wspólnego czytania, na bieżąco i w miarę potrzeb

6. Aktywny udział w ogólnopolskiej akcji Cała Polska Czyta Dzieciom:
- zapraszanie rodziców do akcji „Poczytaj nam Mamo, poczytaj nam Tato”
- zapraszanie gości „przyjaciół przedszkola” do czytania dzieciom książek
- uzyskanie informacji o pracy zawodowej zaproszonych gości: rodziców, członków rodzin przedszkolaków, nauczycieli z zaprzyjaźnionych przedszkoli, szkół, pracowników księgarni, biblioteki, autorów, aktorów, policjanta, strażaka itp.

7. Ukazanie dzieciom różnych form prezentacji utworów literackich:
- oglądanie spektakli teatrów obwoźnych
- przygotowanie małych form teatralnych, inscenizacji wspólnie z dziećmi,
- oglądanie i słuchanie książek w formie słuchowisk, e-book

8. Ferie z Kubusiem Puchatkiem:
- czytanie dzieciom przygód misia, rozwiązywanie zagadek słownych, obrazkowych, zabawy plastyczne

9. Bal karnawałowy pod hasłem „W krainie baśni i bajek”:
- wcielanie się w bajkowe postaci

10. Tworzenie „Książeczki – bajeczki”:
- rozwijanie wyobraźni poprzez tworzenie przez dzieci i rodziców wspólnej książeczki - bajeczki

11. Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich:
- oglądanie filmu: „Jak powstaje książka?” - zapoznanie dzieci z kolejnymi etapami powstawania książki - prezentacja multimedialna.

12. Wycieczka do biblioteki:
- współpraca ze środowiskiem lokalnym i poznanie miejsca wypożyczania książek

13. Wycieczka do księgarni:
- zapoznanie z miejscem zakupu książek

14. Wycieczka do Szkoły Podstawowej:
- współpraca ze środowiskiem i zapoznanie z miejscem nauki, biblioteką i czytelnią szkolna

15. Dzieci dzieciom:
- czytanie bajek przez absolwentów przedszkola

16. Dzieci aktorami:
- zabawy w kąciku teatralnym w oparciu o literaturę dziecięcą z wykorzystaniem rekwizytów: pacynek, masek i strojów karnawałowych, inscenizacje z okazji uroczystości przedszkolnych i przeglądów

17. Dzieci artystami:
- wykonanie prac plastycznych w oparciu o książkę – urządzenie wystawy dla rodziców w szatni

18. Dzieci patriotami:
- czytanie dzieciom baśni i legend związanych z powstaniem państwa polskiego i stolicy,
- słuchanie z dziećmi pieśni patriotycznych,
- czytanie i oglądanie książek, które przybliżą dzieciom święta narodowe,

19. Udział w konkursach i zorganizowanie konkursu plastycznego:
- uczestniczenie w konkursach plastycznych według oferty, zachęcanie dzieci do udziału w konkursie plastycznym, zaproszenie do udziału w konkursie zaprzyjaźnione przedszkola i oddziały przedszkolne

20. Udział w zajęciach organizowanych przez pracowników instytucji kulturalno – oświatowych:
- udział według dostępnej oferty księgarni, biblioteki, szkoły, centrum kultury itp.

21. Prace porządkowo-użyteczne w kąciku książki:
- układanie książeczek na półkach, pomoc w podklejaniu zniszczonych książeczek - pełnienie dyżurów przez dzieci w kąciku książki

22. Promowanie przedszkola w środowisku lokalnym:
- zapraszanie gości do przedszkola na programy artystyczne uroczystości przedszkolnych, prezentacja programów artystycznych w wykonaniu dzieci w różnych sytuacjach
- przygotowanie i upowszechnienie sprawozdania z realizacji innowacji

6. Spodziewane efekty realizacji

Realizując innowację pragniemy dostrzec wyraźne efekty podjętej pracy.
Efektem wprowadzonej innowacji będą rozbudzone zainteresowania czytelnicze, pojawienie się nawyku czytania wśród przedszkolaków i ich rodziców, a przez to także rozwój mowy, pamięci, wyobraźni oraz wzrost koncentracji uwagi. Częsty kontakt z literaturą dziecięcą okazać się może inspiracją do rozwijania zdolności recytatorskich, aktorskich i plastycznych przedszkolaków. Najważniejsza jednak ewaluacja dotyczyć będzie dorosłego świadomego czytelnika, rozumiejącego potrzebę czytania książek i jej ochronę dla następnych pokoleń.
Wprowadzone działania przyniosą następujące korzyści:

dla dzieci:
- rozwijanie zainteresowań czytelniczych i motywacji do samodzielnego sięgania po książki,
- poszerzanie własnych horyzontów myślowych,
- rozwinięcie kompetencji językowych, wzbogacenie słownictwa, umiejętności poprawnej wymowy,
- usprawnienie funkcjonowania aparatu artykulacyjnego,
- zdobywanie nowych doświadczeń werbalnych i umiejętność prawidłowej regulacji oddechu podczas mowy, śpiewu, recytacji,
- utrwalanie poprawnego wymawiania poszczególnych głosek,
- doskonalenie umiejętności myślenia, dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych,
- rozwinięcie zdolności recytatorskich, aktorskich i plastycznych,
- wzmacnianie wiary we własne możliwości,
- stymulowanie bliskich kontaktów dziecka z rodzicem,
- wyrównywanie szans edukacyjnych, odnoszenie sukcesów.

dla rodziców:
- poszerzanie wiedzy w zakresie profilaktyki rozwoju mowy
- udzielanie wskazówek dotyczących postępów rozwoju mowy dzieci,
- poznanie zabaw i ćwiczeń do wykorzystania podczas wspólnie spędzanego czasu w domu
- przeznaczenie większej ilości czasu na czytanie dziecku w domu
- zdobycie wiedzy i umiejętności pozwalających w ciekawy i zabawowy sposób rozwijać kompetencje językowe własnego dziecka,
- czytanie dziecku jako alternatywa i swoista profilaktyka rozwoju mowy i uzależnienia od telewizji, komputera, smartfona
- poznanie szerokiej oferty literatury dziecięcej od klasyki do współczesnej,
- wykształcenie prawidłowych relacji z przedszkolem opartych na współpracy w oddziaływaniach
w stosunku do dziecka.

dla nauczyciela:
- rozwinięcie i wzmocnienie kontaktów z rodzicami poprzez podejmowanie działań z ich aktywnym udziałem radość z wszechstronnego rozwoju dziecka,
- możliwość pracy nowymi metodami z wykorzystaniem nowych form organizacyjnych,
- poszerzenie swojego warsztatu pracy, zwiększenie swojego doświadczenia zawodowego,
- satysfakcja i zadowolenie z pracy/

dla placówki:
- budowanie pozytywnego wizerunku przedszkola jako placówki podejmującej działania innowacyjne,
- współpraca z rodzicami i włączenie rodziców w proces edukacji językowej dziecka,
- współpraca ze środowiskiem lokalnym poprzez podejmowanie działań podczas realizacji innowacji.
7. Ewaluacja innowacji

Ewaluacja będzie miała na celu ocenę funkcjonowania innowacji w praktyce edukacyjnej. Nauczycielki przygotują sprawozdanie z realizacji innowacji. Zostaną również przeprowadzone badania ankietowe na koniec roku szkolnego 2019/2020.
Rodzice zostaną zbadani ankietami, które pokażą efekty działań innowacyjnych.
Wyniki ewaluacji zostaną opracowane przez autorki innowacji i posłużą do porównania zamierzonych celów i osiągniętych rezultatów.
Na podstawie wniosków, zostaną zaplanowane działania pro- czytelnicze i działania rozwijające mowę na przyszłość, by ideę czytelnictwa zaszczepiać w kolejnych pokoleniach naszych wychowanków, a wszystko to sprzyjało rozwojowi mowy.
Przygotowane sprawozdanie z opracowanymi wynikami zostanie przedstawiony Dyrektorowi, Radzie Pedagogicznej oraz Rodzicom naszego przedszkola. Opublikowany będzie na stronie internetowej placówki.

8. Proponowana literatura:

1. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego
2. Bałachowicz J. , Kowalska I. „Wczesna edukacja dziecka”- Warszawa, 2006r.
3. Chmielewska E. „Zabawy logopedyczne i nie tylko” Kielce 1997r.
4. Demel G. „Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola” Warszawa 1994r.
5. Emiluta-Rozya D.„Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku p-lnym”-Warszawa, 1991r.
6. Kaczmarek L. „12 przykazań logopedycznych”
7. Kielar-Turska M. „Jak pomagać dziecku w poznawaniu dziecka”- Warszawa, 1992r.
8. Mieszkowicz M. „Profilaktyka logopedyczna wobec dzieci przedszkolnych” (artykuł)
9. Miller S.„ Psychologia dziecka”- Warszawa , 1995r.
10. Ratyńska W. „Literatura dziecięca w przedszkolu”, Warszawa. 1991r.
11. Rodak H., Terapia dziecka z wadą wymowy. Warszawa 2002r..
12.Rutkowska-Błachowiak I., Gimnastyka buzi na wesoło…, 2002r.
13. Sawicka A.„ Współpraca przedszkola z rodzicami”- Warszawa, 1991r.
14. Sawicka B., Rozrywki i zadania do głowy łamania. Gdańsk 2013r.
15. Skorek E. M., Oblicza wad wymowy. Warszawa 2001r.
16. Skorek E. M., 100 tekstów do ćwiczeń logopedycznych, Gdańsk 2005r.
17. Styczek I., Logopedia, Warszawa1978 PWN
18. Trawińska H., Zabawy rozwijające dla małych dzieci. Warszawa 1988r.

http://www.edukacja.edux.pl
http://www.forumlogopedy.pl
http://www.logopedia.net.pl
http://www.logopediapraktyczna.pl
http://www.szkolnictwo.pl